Recht op gezinsleven in het gedrang

De centrale vraag van deze verslag is in hoeverre het recht op gezinsleven en het belang van het kind afdoende beschermd zijn voor personen die vastgehouden worden in afwachting van hun verwijdering. Na de opening van de familie-eenheden in het gesloten centrum 127 bis deze zomer maakt Myria een stand van zaken op, en herinnert aan de internationale regels tegen de detentie van kinderen, en de alternatieven die er bestaan voor het vasthouden van minderjarigen. Myria wijst op een recent besluit van het Comité voor de Rechten van het Kind van de Verenigde Naties over het opsluiting van een gezin en herinnert aan het belang van naleving van internationale verplichtingen genomen door België. Myria deelt eveneens de bevindingen van zijn recente bezoeken aan de gesloten units.

Op vlak van de alternatieven voor detentie, merkt Myria op dat, vrijgelaten families niet te na gesproken, de helft van de families die gedwongen verwijderd moeten worden vanuit een terugkeerwoning, daadwerkelijk verwijderd worden, en dat volgens Myria in deze alternatieven meer geïnvesteerd zou moeten worden.

Voorts besteed Myria aandacht aan een andere kwetsbare groep; die van zwangere of recent bevallen vrouwen, die bij gebrek aan duidelijke regelgeving onvoldoende bescherming genieten tegen detentie en verwijdering.

Myria herhaalt ook zijn kritiek op de wet tegen de schijnerkenningen, die o.a. te veel discretionaire bevoegdheden geeft aan gemeentelijke ambtenaren en daarmee ruimschoots haar doel voorbij schiet. Elk kind heeft het recht om zijn dubbele afstamming te kennen en van de eventuele rechten te genieten die daaruit voortvloeien. In geval van detentie beveelt Myria aan dat de ouders en kinderen in kwestie gedurende de hele procedure ter bevestiging van de afstamming bescherming genieten tegen uitzetting.

Wat betreft gezinshereniging voor personen in detentie overloopt Myria de juridische en praktische obstakels voor de indiening van een aanvraag vanuit een gesloten centrum, en beveelt aan de regelgeving te wijzigen om expliciet te voorzien in de mogelijkheid voor een vreemdeling die in een gesloten centrum wordt vastgehouden om een aanvraag in te dienen voor gezinshereniging (alsook de indieningsmodaliteiten ervan).

Cijfers

In 2017 waren er 45.601 terugkeerbeslissingen. 42% ervan waren het gevolg van een administratieve aanhouding. Er wordt ook op gewezen dat 11% van deze beslissingen aan EU-burgers werden afgeleverd.

Ongeveer de helft van de administratieve aanhoudingen volgde op de afgifte van een bevel om het grondgebied te verlaten (BGV) zonder vrijheidsberoving en 12% leidde tot detentie. We merken op dat van het totale aantal administratieve arrestaties 30% betrekking had op transitmigratie.

Myria stelt een stijging vast van 13% van het aantal detenties in gesloten centra tussen 2016 en 2017. Mensen in gesloten centra blijven grotendeels mensen die irregulier op het grondgebied verblijven, zelfs wanneer men een duidelijke toename vaststelt van het aandeel mensen dat in een gesloten centrum wordt vastgehouden na terugdrijving aan de grens. Wat betreft de terugkeer, is er ook een duidelijke toename van het aantal terugdrijvingen, een afname van de vrijwillige begeleide terugkeer, en een zeer lichte daling van de repatriëringen (zowel voor repatriëringen naar het land van herkomst als voor Dublin-overnames en bilaterale terugnames). De belangrijkste nationaliteiten bij de gerepatrieerden in 2017 zijn Albanezen, Marokkanen en Roemenen.

Myria beschikt dit jaar ook over cijfers van de vijf laatste jaar (2013-2017) inzake controles van de Algemene Inspectie van de Federale Politie en van de Lokale Politie (AIG) op verwijderingen. In 2017, waren er in totaal 103 controles, die in total betrekking op 282 mensen hadden. Myria stelt met name een daling vast van 41% tussen 2013 en 2017 van het aantal controles uitgevoerd door de AIG bij de luchthavenpolitie op Brussels Airport (waar de meerderheid van de verwijderingspogingen plaatsvinden, 7.901 en 2017).

Recente ontwikkelingen

Myria merkt op dat op Europees niveau sterk de nadruk wordt gelegd op terugkeer. Een voorstel tot wijziging van de terugkeerrichtlijn werd in september 2018 door de Europese Commissie opgesteld, maar dit voorstel werpt vragen op in termen van de potentiële impact op de grondrechten van vreemdelingen.

In België werd het nieuws gedomineerd door de kwestie van de transmigratie, de detentie van kinderen in gesloten centra en door de kwestie van het onderzoek naar het risico op onmenselijke en vernederende behandeling in geval van terugkeer en bij afwezigheid van een asielverzoek (zoals gewaarborgd door artikel 3 van het Europees Verdrag voor de Rechten van de Mens).

Myria gaat in op de details en vat in zijn verslag de belangrijke wetswijzigingen samen met betrekking tot detentie en verwijderingen de ontwikkelingen in de desbetreffende jurisprudentie op Belgisch en Europees niveau.