EU Synthese rapport

Hoe worden seizoenarbeiders aangetrokken en hoe worden hun rechten beschermd in de EU-lidstaten en het Verenigd Koninkrijk? Het EU syntheserapport werpt een blik op de meest recente situatie en ontwikkelingen op het gebied van wetgeving en beleid in de lidstaten, voornamelijk gericht op 2019. Het onderzoek heeft voornamelijk betrekking op onderdanen van derde landen die een EU lidstaat binnenkomen en er verblijven met het oog op seizoensarbeid in het kader van de richtlijn seizoenarbeiders.

Belangrijkste trends en bevindingen:

• De meeste seizoenarbeiders in de lidstaten zijn afkomstig uit aangrenzende regio’s, waarbij Oekraïne het meest voorkomende land van herkomst is. De meest voorkomende sectoren waar seizoenarbeiders werkzaam zijn, zijn landbouw, toerisme en industrie.  
• In de meeste lidstaten zijn seizoenarbeiders belangrijk om tekorten in bepaalde sectoren op te vullen en verschillende lidstaten hebben maatregelen getroffen om seizoenarbeiders aan te trekken. Deze omvatten snellere en vereenvoudigde procedures, verkorting van doorlooptijden en samenwerking met derde landen.
• Sommige lidstaten hebben gebruik gemaakt van de mogelijkheid om de rechten en bescherming van seizoenarbeiders in te perken, met name wat betreft de toegang tot werkloosheidsuitkeringen en gezinsbijslagen.
• In de lidstaten zijn verschillende agentschappen verantwoordelijk voor het toezicht op de arbeidsomstandigheden. Toch kunnen gevallen van misbruik onopgemerkt blijven, aangezien seizoensarbeiders in hoge mate afhankelijk zijn van werkgevers en vaak hun rechten niet kennen. Verschillende lidstaten hebben voorlichtingscampagnes gevoerd om seizoenarbeiders over hun rechten te informeren.
• Verschillende lidstaten hebben maatregelen genomen om de gevolgen van de Covid-19 pandemie te verzachten. Deze omvatten verlengingen van vergunningen voor werknemers die al in de lidstaten aanwezig zijn, opheffing van reisbeperkingen en het mobiliseren van huishoudelijk personeel om de lacunes op te vullen.

Belgisch rapport

Wegens de overdracht van bevoegdheden van het federale niveau naar de gewesten in het kader van de zesde staatshervorming werd de richtlijn seizoenarbeiders in België pas in september 2019 omgezet. Op het moment van dit rapport, had enkel het Vlaamse Gewest werkvergunningen aan seizoenarbeiders afgegeven onder de richtlijn, terwijl er in Wallonië, Brussel of de Duitstalige Gemeenschap geen seizoenarbeiders toegelaten waren onder deze regeling.  

Belangrijkste bevindingen

• In tegenstelling tot veel andere lidstaten is België niet afhankelijk van seizoenarbeiders uit derde landen om in de behoeften op de arbeidsmarkt te voorzien. Het merendeel van de seizoenarbeiders in België komt uit andere EU-lidstaten, voornamelijk Bulgarije, Polen en Roemenië. Als gevolg hiervan zijn er geen specifieke maatregelen genomen om seizoenarbeiders uit derde landen aan te trekken.
• In de deelstaten vallen de sectoren land-, tuinbouw en horeca onder de richtlijn seizoenarbeiders. Het Brussels Hoofdstedelijk Gewest beperkte het toepassingsgebied van de richtlijn tot de landbouwsector.
• België pakte het gebrek aan seizoensarbeid als gevolg van Covid-19 aan door het maximumaantal werkdagen voor seizoenarbeiders te verhogen, de toegang van asielzoekers tot seizoenarbeid te vergemakkelijken en door verschillende andere maatregelen te nemen.