Verandering van migratiestatus en van reden van verblijf in België en in de EU (EMN)

Statuswijzigingen zijn relatief weinig bestudeerd. Om die reden werd een EMN-studie gelanceerd om informatie en kennis te verzamelen over de bestaande mogelijkheden voor statuswijzigingen in de EU-(lid)staten.

Achtergrondinformatie

Kunnen derdelanders die legaal in het land verblijven hun status veranderen naar een andere legale verblijfsstatus? Deze studie bekijkt de manieren waarop en de mate waarin het bestaande juridische kader in de (lid)staten dit toestaat.

Lidstaten reguleren de immigratiestromen door specifieke migratiekanalen te voorzien in hun wetgeving, elk voor een bepaalde reden van verblijf. Afhankelijk voor de ‘reden’ of het ‘doel’ van de immigratie, moeten potentiële migranten voldoen aan voorwaarden voor binnenkomst en verblijf. Ook is het zo dat een derdelander die via het ene migratiekanaal het land binnenkwam, zijn status wil wijzigen. Als hij aan alle voorwaarden voldoet, kan hij dan op een andere basis legaal op het grondgebied van een (lid)staat blijven.

Het doel van deze studie is om via een analyse een beter begrip te krijgen van de voorwaarden die in de EU (lid)staten bestaan voor statuswijzigingen tussen categorieën derdelanders. Om die reden gaat de studie in op de criteria die gelden per verblijfstitel en de rechten die ermee samenhangen, terwijl dit wordt vergeleken en afgezet tegen het juridische kader dat statuswijzigingen mogelijk maakt.

Belgische studie

De studie is onderverdeeld in vier secties. Enkele kernpunten:

Sectie 1 – Overzicht van het nationale migratiesysteem op vlak van statuswijzigingen

  • Hoewel de algemene rechtsregel in België is dat een verzoek om een verblijfsvergunning moet worden ingediend bij de diplomatieke of consulaire post in het buitenland, kunnen derdelanders sinds 2007 hun verblijfsstatus in België veranderen in vrijwel elke mogelijke verblijfsstatus. Voorwaarde is wel dat de derdelander een legaal verblijf heeft op het moment van de indiening van de aanvraag en dat hij aan de toelatingsvoorwaarden voldoet die gekoppeld zijn aan de immigratiestatus die hij wil verkrijgen.
  • De grondgedachte achter de versoepeling statuutswijzigingen in België leek initieel  van economische aard te zijn, om het verblijf te bevorderen van derdelanders die voldoen aan noden op de arbeidsmarkt. In de loop der jaren is de omvang van statuswijzigingen verder uitgebreid en nu staat de Dienst Vreemdelingenzaken bijna elke statuutswijziging toe zolang de aanvrager voldoet aan alle criteria.

Sectie 2 – Overzicht van de toelatingsvoorwaarden

Section 3 – Nationaal wettelijk kader voor statuswijzigingen terwijl men op Belgisch grondgebied blijft

  • Veranderen van de ene immigratiestatus naar de andere, terwijl men in België blijft is mogelijk tussen de meeste bestaande immigratiecategorieën in België. Het aantal veranderingen wordt ook niet beperkt door quota.
  • De enige beperking geldt voor bepaalde derdelanders met een hangende verblijfsaanvraag die hen toelaat in België te verblijven terwijl hun aanvraag wordt onderzocht (zoals asielzoekers) of voor personen die irregulier op het grondgebied verblijven.
  • Het niveau van de rechten dat gekoppeld is aan een immigratiestatus verschilt niet naargelang er een statuutswijziging een vooraf ging of niet.

Sectie 4- Uitdagingen, goede praktijken en geleerde lessen

  • Geen algemene belemmeringen die specifiek zijn aan statuswijzigingen voor derdelanders in België, zolang de derdelander legaal verblijft in België en aan de voorwaarden voldoet.
  • De enige algemene obstakels: de ruime mogelijkheden om van statuut te veranderen zijn niet goed bekend en er zijn geen officiële statistieken over  statuswijzigingen.
  • Een beperkt aantal specifieke uitdagingen worden geïdentificeerd in de studie.

EU Syntheserapport

Het syntheserapport is gebaseerd op bijdragen van de nationale contactpunten van 24 lidstaten (de nationale studies zijn hier beschikbaar). De EMN inform bevat een overzicht van de belangrijkste bevinden.

Enkele bevindingen:

  • In de meeste gevallen verlangen de lidstaten dat derdelanders hun eerste verblijfsaanvraag vanuit het buitenland indienen. In het geval de derdelander reeds (legaal) verblijft op het grondgebied van de lidstaat, kan hij of zij wel vaak een verandering van verblijfsstatus aanvragen zonder het land te moeten verlaten.
  • In alle lidstaten zijn er minstens een aantal mogelijkheden om van migratiestatus te veranderen (ze zijn daarin meer of minder restrictief). De belangrijkste achterliggende redenen om deze statuswijzigingen toe te laten zijn economische van aard.
  • De toelatingsvoorwaarden die verbonden zijn aan een verandering van migratiestatus zijn in de meeste lidstaten niet verschillend van deze bij een eerste aanvraag. Wanneer de criteria toch verschillen, gaat het meestal om verminderderde voorwaarden.
  • Veranderingen vanuit een verblijfsstatus om studieredenen naar een verblijfsstatus om andere redenen worden het vaakst toegelaten en gebeuren ook het vaakst. in de EU. Veranderingen vanuit een status op basis van betaalde activiteiten gebeuren het tweede vaakst. Howel deze wettelijk mogelijk zijn, komen wijzigingen vanuit een status op basis van familiale redenen het minste voor.
  • Weinig lidstaten hebben de effectiviteit of de impact gemeten van hun nationaal beleid op vlak van statuswijzigingen. Sommige studies bestaan wel, bijvoorbeeld studies in Frankrijk en Spanje die aantonen dat wetswijzgingen die statusveranderingen mogelijk maken een positieve bijdrage aan de economie kunnen leveren en integratie faciliteren.
  • Lidstaten hebben ook gewezen op bepaalde uitdagingen die zich stellen, in het bijzonder met betrekking tot het gebrek aan onderzoek over statuswijzigingen; misbruiken, en gebrekkige toegang tot informatie over de bestaande mogelijkheden voor qstatuswijzigingen.
  • Verschillende lidstaten identificeerden ook goede praktijken, vooral de mogelijkheid om talent te houden door door statuswijzigingen, onder meer internationale studenten die met succes hun studies voltooiden.

Voor meer informatie, zie het volledige syntheserapport in bijlage.

Publication Date:
do 28 jul 2016
Geografie:
Hoofdthema:
Publicatietype:
Opdrachtgever:
Trefwoorden: