Achtergrondinformatie

De integratie van nieuwkomers op de arbeidsmarkt is één van de belangrijkste uitdagingen voor de EU en zijn lidstaten. Het hoofddoel van deze studie is om de toegang tot de arbeidsmarkt voor erkende vluchtelingen en subsidiair beschermden te beschrijven en een overzicht te geven van de ondersteunende maatregelen die de arbeidsmarktparticipatie kunnen bevorderen.  Het rapport zal ook een overzicht geven van de obstakels waar begunstigden van internationale bescherming mee geconfronteerd worden in hun zoektocht naar tewerkstelling, alsook aangaande goede praktijken ter bevordering van deze tewerkstelling.

Belgisch rapport

In de conclusies worden onder andere volgende elementen vermeld:

• Er zijn geen wettelijke beperkingen inzake de toegang tot de arbeidsmarkt voor erkende vluchtelingen en een arbeidskaart is niet verreist. Voor subsidiair beschermden zijn er beperkte beperkingen.
• Er zijn echter wel een aantal praktische obstakels die verhinderen van begunstigden van internationale bescherming vlot hun weg naar de arbeidsmarkt vinden, zoals: de taalbarrière, beperkte relevante beroepservaring, het onderwijsniveau, moeilijkheden inzake de erkenning van diploma’s, beperkte financiële middelen om zelfstandige activiteit aan te vatten, etc…  Daarenboven kan ook de emotionele ballast die deze personen dikwijls met zich meedragen en de situatie van armoede waar ze in België in belanden hun participatie op de Belgische arbeidsmarkt bemoeilijken. Ook de structuur van onze Belgische arbeidsmarkt en de toegenomen arbeidsmarktvereisten maken dat het een hele uitdaging is voor begunstigden van internationale bescherming om werk te vinden.
• Er zijn geen recente statistische data beschikbaar aangaande de arbeidsmarktparticipatie  van begunstigden van internationale bescherming. Het longitudinale onderzoeksproject CAREERS illustreerde dat 4 jaar nadat de vluchtelingenstatus werd toegekend, ongeveer 42% van de erkende vluchtelingen tewerkgesteld zijn.
• Begunstigden van internationale bescherming komen in principe in aanmerking voor alle ondersteunende maatregelen (taalopleidingen, oriëntatie cursussen, beroepsopleidingen, sociale huisvesting, leefloon) maar deze ondersteunende mechanismen zijn meestal niet specifiek afgestemd op begunstigden van internationale bescherming. Ook hier kunnen er zich praktische obstakels stellen die de toegang tot of optimale benutting van de ondersteunende mechanismen kunnen beletten.
• In het rapport worden dus de hindernissen opgesomd maar ook de goede praktijken in ons land: zoals de focus op taaltraining, het ruime aanbod aan beroepsopleidingen van verschillend niveau, de gesubsidieerde tewerkstelling, etc.

EU Synthese

Het syntheserapport is gebaseerd op de bijdragen van 24 lidstaten. De EMN Inform vat de bevindingen van de studie samen.

Het syntheserapport brengt onder meer de volgende punten naar voren:

• Alle lidstaten hebben het recht om toegang te krijgen tot de arbeidsmarkt in hun wetgeving opgenomen.  Maar in de praktijk moeten begunstigden soms eerst aan bepaalde formaliteiten voldoen (verblijfsvergunning en/of arbeidskaart), iets wat de toegang tot de arbeidsmarkt kan vertragen.
• In vergelijking met andere migranten, worden begunstigden van internationale bescherming vaak geconfronteerd met bijkomende praktische obstakels die de toegang tot de arbeidsmarkt bemoeilijken (psychische zorgen; het niet beschikken over nodige bewijsdocumenten zoals diploma's, etc).
• Alle lidstaten geven begunstigden toegang tot een waaier van arbeidsgerelateerde ondersteunende maatregelen (bv. taalcursussen; beroepsoriëntatie; etc).
• Het merendeel van de lidstaten maken geen onderscheid tussen derdelanders wat betreft toegang tot ondersteunende maatregelen, hoewel daar verandering in komt door de huidige vluchtelingencrisis (ontwerpen van specifieke maatregelen voor begunstigden internationale bescherming).
• Begunstigden hebben te maken met veelvuldige obstakels zoals het feit dat ze niet algemeen toegankelijk zijn (bv. slecht op projectbasis aangeboden; slechts in bepaalde geografische gebieden; financiële kosten); gebrekkige talenkennis; etc.
• De (weinige) statistieken die beschikbaar zijn geven aan dat de tewerkstellingsgraad laag is gedurende de eerste vier jaar, maar toenemen met de jaren.  Na 20 of meer jaren verblijf wordt de tewerkstellingsgraad min of meer gelijk voor alle categorieën van migranten.

Voor bijkomende informatie, zie het volledige syntheserapport in bijlage.