Begunstigden van internationale bescherming (erkend vluchtelingen en begunstigden van subsidiaire bescherming) lopen het risico hun status te verliezen indien ze terugreizen naar hun land van herkomst. Deze reizen kunnen er op wijzen dat de redenen waarom ze internationale bescherming hebben verkregen, niet langer van toepassing zijn of er nooit zijn geweest.

De voorbije jaren was dit thema een politieke prioriteit in België. Op vraag van België werd er via het Europees Migratienetwerk hierover een studie gelanceerd.
 

Belgisch rapport

Het Belgisch rapport toont o.a. aan dat een reis naar het land van herkomst niet automatisch leidt tot een beëindiging van de internationale beschermingsstatus. Maar vaak vormt dit wel een reden voor de Dienst Vreemdelingenzaken (DVZ) om de Commissaris-generaal voor de Vluchtelingen en de Staatlozen (CGVS) te vragen om de nood aan internationale bescherming opnieuw te bekijken. Het CGVS kan ook op eigen initiatief (ex officio) de beschermingsnood herbekijken.

Nadat er een definitieve beslissing is genomen tot beëindiging van de beschermingsstatus, zal de DVZ nagaan of ook het verblijfsrecht dient te worden beëindigd.

In de periode 2016 tot en met 2018 vroeg de DVZ aan het CGVS om voor 408 personen de beschermingsstatus te beëindigen op basis van informatie over reizen naar, of contact met de autoriteiten van, het land van herkomst. Eind 2018 waren er van die 408 personen:

• 168 personen die een beslissing in eerste instantie (CGVS) ontvingen tot beëindiging van de internationale beschermingsstatus, waarvan 114 beslissingen definitief zijn geworden (na beroep bij de RVV of na verlopen van de beroepstermijn). Het betrof voornamelijk mensen van Irakese en Afghaanse origine;  
• 115 personen die na onderzoek door het CGVS hun status behielden;
• 123 personen waarvoor er door het CGVS nog geen beslissing was genomen (in eerste instantie);
• 2 personen waarvoor de DVZ het verzoek om de beschermingsstatus te beëindigen annuleerde (bvb. omdat de begunstigde ondertussen de Belgische nationaliteit had verworven).

EU-syntheserapport

Het vergelijkende EU syntheserapport verschaft een overzicht van het beleid en de praktijken in 24 EU Lidstaten (waaronder België), Noorwegen en Zwitserland. Hieronder enkele belangrijke bevindingen:

• Het aantal begunstigden van internationale bescherming die terugreizen naar hun land van herkomst is moeilijk in te schatten.
• Voor de meeste Lidstaten vormt het vergaren van bewijs van de terugreis naar het land van herkomst en het verifiëren van de ingeroepen redenen van deze reis een uitdaging.
• Er zijn tal van redenen waarom begunstigden van internationale bescherming terugreizen naar hun land van herkomst. De redenen die het vaakst worden ingeroepen zijn familiebezoek, ziekte van een naaste, en het bijwonen van een huwelijk of begrafenis.

In onderstaande video worden enkele belangrijke bevindingen van het EU-syntheserapport belicht.