Achtergrondinformatie

De studie is vooral van belang voor de implementatie van een effectief terugkeerproces. De voornaamste juridische instrumenten voor het EU terugkeerbeleid zijn de EU terugname-overeenkomsten en de terugkeerrichtlijn van 2008.  De terugkeer van irreguliere migranten is een belangrijk aspect in de strijd tegen irreguliere migratie en essentieel voor de geloofwaardigheid van een gemeenschappelijk EU-beleid terzake. Echter, terugkeer kan enkel uitgevoerd worden in overeenstemming met Europese en andere internationale mensenrechtennormen.

De studie focust op 2 beleidsinstrumenten dat gebruikt worden door lidstaten in hun terugkeer implementatieproces: Inreisverboden en terugname-overeenkomsten (EU en nationaal).

De Belgische studie geeft een overzicht van het nationaal juridisch kader om inreisverboden op te leggen, in het bijzonder de redenen om een inreisverbod op te leggen en de categorieën van derdelanders aan wie dergelijk verbod kan opgelegd worden.  Het geeft tevens een overzicht van de verantwoordelijke autoriteiten, hun praktische implementatie en de samenwerking met andere lidstaten in dat verband. Het behandelt verder vragen betreffende de vermeende of eigenlijke effectiviteit van inreisverboden, de voornaamste uitdagingen en eventuele goede praktijken.

Sinds 2 juli 2012 mogen Belgische autoriteiten een inreisverbod, als bijlage van een bevel om het grondgebied te verlaten, uitgeven.  Dit resulteert uit de omzetting van richtlijn 2008/115/EG (terugkeerrichtlijn) in Belgisch recht.

In 2013 werden meer dan 9.000 inreisverboden uitgegeven in België.  Nog in 2013 werd een informatiecampagne gelanceerd betreffende inreisverboden.

De Belgische studie onderzoekt tevens de praktische toepassing van Europese en bilaterale terugname-akkoorden van België met derde landen. 

Momenteel zijn 16 EU terugname-overeenkomst getekend en van kracht.   Daarenboven zijn er 5 afzonderlijke (formele) terugname-overeenkomsten van kracht tussen de Benelux-landen en derde landen.

EU syntheserapport

Het syntheserapport is gebaseerd op bijdrages van EMN nationale contactpunten van 24 landen en Noorwegen.  Zie ook de EMN Inform in dat verband.

Enkele sleutelbevindingen:

• De terugkeerrichtlijn heeft geresulteerd in een verhoogd geharmoniseerd wettelijk kader op nationaal niveau voor inreisverboden, hoewel de toepassing uiteraard nog verschilt van lidstaat tot lidstaat.
• Inreisverboden kunnen als afschrikmiddel gebruikt worden om irreguliere migratie te ontmoedigen en terzelfdertijd als ‘incentive’ om vrijwillige terugkeer aan te moedigen.
• Het ontbreken van evaluaties, impactanalyses en solide statistische gegevens maken het om conclusies te trekken over de effectiviteit van inreisverboden.
• Hoewel het geen twijfel lijdt dat EU readmissie-akkoorden onontbeerlijke middelen zijn in het terugkeerbeleid, wordt hun effectiviteit soms gelimiteerd door praktische obstakels.
• Onvoldoende samenwerking en laattijdige antwoorden op readmissie-aanvragen zijn de voornaamste voorbeelden van praktische implementatie-obstakels.