In september 2023 diende de Belgische regering een wetsontwerp in om de migratiewet te wijzigen met het oog op de invoering van een nieuw verblijfsrecht voor staatlozen. Het voorstel wordt momenteel besproken in het parlement en de nieuwe wetgeving zal naar verwachting in januari 2024 worden aangenomen.

Het wetsontwerp stelt voor om een nieuwe administratieve procedure aan de Dienst Vreemdelingenzaken toe te vertrouwen, die niet verplicht is de betrokkene te horen alvorens een beslissing te nemen. Bij een positieve beslissing krijgt de staatloze een verblijfsvergunning voor vijf jaar. Hij/ze heeft recht op gezinshereniging onder dezelfde voorwaarden als erkende vluchtelingen. In geval van een negatieve beslissing kan een beroep tot nietigverklaring worden ingesteld bij de Raad voor Vreemdelingenbetwistingen. Tijdens de procedure geeft het Commissariaat-generaal voor de Vluchtelingen en de Staatlozen (CGVS) een advies over de situatie van de staatloze, waartegen geen beroep kan worden aangetekend. 

Het 'European Network on Statelessness' (ENS) en Nansen hebben een gezamenlijk advies gepubliceerd waarin het voorstel wordt geanalyseerd. Ze verwelkomen de invoering van een verblijfsvergunning voor staatlozen, maar stellen dat het huidige voorstel ook een aantal bedenkelijke elementen bevat, waaronder het opleggen van voorwaarden die verder gaan dan het Verdrag van 1954 en de UNHCR-richtlijnen en het creëren van een complex en ingewikkeld mechanisme dat niet in overeenstemming is met de internationale verplichtingen van België. ENS en Nansen bevelen onder meer aan om de voorwaarde van voorafgaand legaal verblijf uit de ontwerptekst te schrappen. Ze willen ook dat er drie procedurele garanties in het project worden geïntegreerd: beroep in volledige procesvoering, bewijsmethoden in overeenstemming met de normen die door de UNHCR zijn vastgelegd en het recht om te worden gehoord.

Ga voor meer informatie naar de landenpagina van België in de staatloosheidsindex.